Monday, February 27, 2012

‘हिरव्या पुण्या’ची कहानी


आयुर्वेद ही भारतीय आरोग्यशास्त्राची विशेष ओळख आहे. ही औषधे बनविण्यासाठी विशेष औषधी गुणधर्म असलेल्या वृक्षांची आवश्यकता असते. पूर्वी आपल्या देशात अशी वनसंपदा मुबलक प्रमाणात उपलब्ध होती. तथापि, अशी झाडे दुर्मिळ होऊ लागली आहेत. उद्या अशी झाडे लोप पावली तर आयुर्वेदिक औषधे मिळणेही कठीण होईल. हा समंजस विचार करुन नाशिकमधील कुसुम दहिवेलकर यांनी एक रोपवाटिका निर्माण करुन वनस्पतींचा हा अनमोल ठेवा जतन करण्याचा प्रयत्न केला आहे. श्रीमती दहिवेलकर ह्या निवृत्त वनाधिकारी. सेवानिवृत्तीनंतर त्यांनी मिळालेल्या पैशातून पाथर्डी गावात थोडी जागा विकत घेऊन ‘हिरवे पुण्य’ नावाची रोपवाटिका साकारली आहे.

अवघ्या दहा महिन्यात रोपे तयार करताना त्यांनी अत्यंत मेहनतीने २७० प्रकारच्या एकूण सातशे अशा दुर्मिळ जातीच्या रोपांची ‍निर्मिती केली आहे. रानावनात, घनदाट जंगलात, अति दुर्गम भागात भटकंती करुन त्यांनी कधी कळी मिळवत तर कधी रोपे मिळवीत हिरवाइचे हे स्वप्न साकारले आहे.

कुसुम दहिवेलकरांची ही रोपवाटिका आता एक लाख रोपांनी बहरुन गेली आहे. अवघ्या एका वर्षात तयार झालेल्या या रोपवाटिकेत समुद्र फळ, वांगी, सुरंगी, कैलासपती, लाल हदगा, पाडळ, बुद्धवड, पारसवड, कदंब, सातवीण, फालसा, कुंभा नेवर, सुगंध निलनगिरी, पंतगी, बकुळ, मेडशिंगी, अर्जुन व नाळेशर, कुडा, कुचला,चंदन आदी दुर्मिळ रोपांचा समावेश आहे.

वाढत्या वृक्षतोडीमुळे शहरांचे हिरवे सौंदर्य लोप पावू लागले आहेत. त्यामुळे आजुबाजूला उडणारी फुलपाखरे दिसत नाहीत. पक्ष्यांचा किलबिलाट ऐकू येत नाही. वृक्षराजींचे हे गतवैभव परत आणण्याचा प्रयत्न कुसुमताई रोपवाटिकेच्या माध्यमातून करीत आहेत. माझ्या जीवनातले हेच खरे पुण्य आणि हीच खरी कमाई असल्याचे त्या सांगतात.

अनेक लोकांना आयुर्वेदिक वनस्पती ओळखता येत नाहीत. लोकांना ही झाडे ओळखता यावीत, आयुर्वेदिक डॉक्टरांनाही ती ओळखता यावीत म्हणून या व्यक्तींना व संस्थांना वृक्ष ओळखण्याचे प्रशिक्षण देण्याचा निर्णयही त्यांनी घेतला आहे.

दहिवेलकरांच्या या प्रयत्नाला आपणही साथ देऊन हिरव्या वनराईचे रक्षण व जतन केल्यास आपले गतवैभव पुन्हा मिळेल यात शंकाच नाही .

Popular Keywords

“पिवळी क्रांती अंजीर अंतरपिक अन्नधान्य अन्नसुरक्षा अभियान आदिवासी आधुनिक पोल्ट्री व्यवसाय आंबा आवळा इस्त्रो उपमुख्यमंत्री उस ऊस ऊसतोडणी ऍग्रो टुरिझम कर्जमाफी कात कांदा कापूस कारले कीडनियंत्रण कुक्कुटपालन कृषि उत्पन्न बाजारसमिति कृषि योजना कृषी दिन कृषी विद्यापीठ कृषीतंत्र कृषीमंत्री केळी कोकम कोळंबी खते खरबूज गहू जमिन जलसंधारन झरा ट्रक्टर ठिबक डाळिंब डाळींब महोत्सव - 2010 ढोबळी मिरची तलाव तुर तेल्या दुग्धव्यवसाय दॅट उपकरण द्राक्ष निर्यात निलक्रांती पाणी पाणी अडवा पाणी जिरवा पान पीक पुरंदर पृथ्वीराज चव्हाण प्रक्रिया उद्योग फलोत्पादन फळबाग फायटोप्थोरा बचत गट बटाटा बागाईतदार बाजारपेठ बाजारभाव बायोगॅस बियाणांची गुणवत्ता बी-बियाणे उपलब्धता बैल पोळा उत्साहात साजरा.Indian Farmer's Unique Festival. भाजीपाला. भात भेंडी मच्छिमार मजूर मत्स्य व्यवसाय मधशाळा मधुमक्षिका पालन मराठवाडा कृषी विद्यापीठ महा-रेन महाकृषी महाराष्ट्र महाराष्ट्रातील शेती कोण पिकवतो महिको महिला अणि कृषि क्षेत्र माती परीक्षण मिरची मोसंबी यशोगाथा रेशीम रेशीम उद्योग रोग-नियंत्रण. वनराई बंधारे वीज निर्मीती वृक्षायुर्वेद शिवामृत शेडनेट हाऊस शेतकरी शेततळे. शेती शेती व्यवसाय शेतीपूरक व्यवसाय शेतीशाळा शेतीसाठी हवामानाचा सल्ला समूह शेती साखर साखर कारखाना सिंचन प्रकल्प सीताफल सेंद्रिय शेती सोनेरी हळद सोयाबीन स्ट्रोबेरी स्वाभिमानी शेतकरी संघटना हरितक्रांती हळद